W piątek 26 września 2025 r. Zespół Szkół Nr 2 w Nowej Dębie obchodzi 65-lecie istnienia. Zespół nosi imię Eugeniusza Kwiatkowskiego, który ma również w naszym mieście obelisk z tablicą poświęconą jego osobie. Przypomnijmy kim był patron Zespołu Szkół Nr 2 w Nowej Dębie.
Eugeniusz Felicjan Kwiatkowski urodził się 30 grudnia 1888 r. w Krakowie, zmarł również w Krakowie 22 sierpnia 1974 r. w wieku 86 lat. Z wykształcenia był chemikiem, piastującym wysokie stanowiska państwowe: ministra, wicepremiera. Był ministrem przemysłu i handlu w latach 1926–1930, ministrem skarbu w latach 1935–1939 r.
Kierował opracowaniem 4-letniego planu inwestycyjnego przewidującego rozbudowę infrastruktury, zwiększenie potencjału obronnego kraju, przygotowanie fundamentów dla przyszłej rozbudowy przemysłu, łącznie z aktywizacją Staropolskiego Okręgu Przemysłowego. Zainicjował budowę portu i miasta w Gdyni. Znacznie przyczynił się do powstania Stalowej Woli i oczywiście Nowej Dęby.
Wniósł znaczący wkład w rozwój polskiego przemysłu chemicznego: zakładów azotowych w Chorzowie i Tarnowie. Jak napisał Jan Nowak-Jeziorański, przyjaciel rodziny:
Przeszedł Kwiatkowski do historii jako twórca Gdyni, ale określenie to znacznie zawęża jego rolę. Polegała ona na ocaleniu i umocnieniu niezależności gospodarczej, bez której Polska nie mogła się ostać jako niepodległe Państwo.Dzieciństwo i młodość
Był synem Jana (1841–1902) i Wincentyny z Maszczyńskich. Ojciec – prawnik – był urzędnikiem kolei krakowskiej. Po odziedziczeniu majątku po bracie przeniósł się z rodziną do miejscowości Czernichowce pod Zbarażem, w której Eugeniusz spędził dzieciństwo wraz z rodzeństwem: Romanem (1885–1948), Janiną (1892–1994) i Zofią (1900–2000). W 1898 rozpoczął naukę w Gimnazjum Franciszka Józefa we Lwowie – nauka w tym czasie nie szła mu najlepiej. Od 1902 roku uczęszczał do Gimnazjum OO. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem. W 1907 otrzymał świadectwo dojrzałości. Po maturze, w latach 1907–1910, studiował na Wydziale Chemii Technicznej Politechniki Lwowskiej, gdzie nauka szła mu bardzo dobrze. Jednak w 1910 Eugeniusz na prośbę matki, która bała się aktywności politycznej i niepodległościowej syna, wyjechał na dalsze studia na wydziale chemicznym Koeniglich Bayerische Technische Hochschule w Monachium (1910–1912). W 1913 roku powrócił do Lwowa, w którym odbył praktykę w Gazowni Miejskiej. W okresie studiów we Lwowie związał się z młodzieżowymi organizacjami niepodległościowymi „Zet” i „Zarzewie”, a następnie był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. Wstąpił też do Polskiego Związku Wojskowego.
I wojna światowa (zwana w czasach międzywojennych „Wielką Wojną”)
W czasie I wojny światowej walczył w Legionie Wschodnim, po jego rozwiązaniu wrócił do Lublina. Następnie w 1916 r. wstąpił do Legionów Polskich zostając komisarzem werbunkowym. Od 1917 r. zajmował się pracą konspiracyjną w Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 r. uczestniczył w rozbrajaniu wojsk niemieckich w Łukowie. W odrodzonej Polsce wstąpił do Wojska Polskiego. Jeszcze w trakcie wojny pełnił funkcję zastępcy dyrektora Gazowni Lubelskiej.
II Rzeczpospolita
W odrodzonej ojczyźnie, w lutym 1919 r. rozpoczął pracę jako pracownik sekcji mechanicznej Ministerstwa Robót Publicznych. Rok później był członkiem Komisji Propagandowej Polskiego Komisariatu Plebiscytowego na Śląsku. W okresie wojny polsko-bolszewickiej pracował w sekcji chemicznej Głównego Urzędu Zaopatrzenia Armii przy Ministerstwie Spraw Wojskowych. W 1921 wystąpił z wojska w stopniu porucznika. Po demobilizacji zajął się działalnością naukową i publicystyczną. Publikował m.in. w „Robotach Publicznych” i „Przemyśle Chemicznym”. W tym samym roku, jako docent, wykładał chemię węgla kamiennego i gazu na Politechnice Warszawskiej.
Jako inżynier chemik, podjął pracę na stanowisku dyrektora technicznego w Państwowej Fabryce Związków Azotowych w (Starym) Chorzowie, której dyrektorem naczelnym był wówczas Ignacy Mościcki. W ciągu czterech lat doprowadził do rozkwitu fabryki, uprzednio pozbawionej przez Niemców dokumentacji i personelu technicznego. W latach 1924–1926 był prezesem Polskiego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Województwa Śląskiego, którego członkostwo honorowe otrzymał w roku 1928.
Po przewrocie majowym (1926) prezydent RP Ignacy Mościcki zarekomendował go na stanowisko ministra przemysłu i handlu w drugim rządzie Kazimierza Bartla, które to stanowisko piastował w latach 1926–1930. Jako minister za najważniejsze uznał równowagę budżetową oraz stabilizowanie złotego. Przyśpieszył rozbudowę portu w Gdyni, kończąc spór z budującym port konsorcjum polsko-francuskim, podpisując przy tym nową umowę. Uzyskał wsparcie od prezydenta Mościckiego, który 1 czerwca 1927 r. wydał rozporządzenie o poparciu rozbudowy miasta i portu, przy okazji oferując zwolnienia podatkowe dla przedsiębiorstw tam działających. Kwiatkowski przyczynił się też do powstania Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Mościcach pod Tarnowem. Ponadto powołał Komisję Ankietową Badania Warunków i Kosztów Produkcji oraz Wymiany, a w 1928 r. Instytut Badania Koniunktur Gospodarczych i Cen.
Po dymisji rządu Józefa Piłsudskiego 4 grudnia 1930, kiedy nowym premierem został Walery Sławek, ten nie zaproponował Kwiatkowskiemu miejsca w rządzie. Po tej decyzji aż do 1935 roku pozostawał na marginesie życia politycznego. W 1931 roku zrezygnował z mandatu poselskiego w Sejmie Śląskim (który objął rok wcześniej z ramienia BBWR). W latach 1931–1935 był dyrektorem Państwowych Fabryk Związków Azotowych w Chorzowie i Mościcach.
Od października 1935 do 30 września 1939 pełnił funkcje wicepremiera i ministra skarbu w rządach: Mariana Zyndram-Kościałkowskiego i Felicjana Sławoja Składkowskiego.
Jako minister doprowadził do zwiększania wpływów do budżetu państwa. Uprościł system podatkowy m.in. poprzez scalenie większości podatków bezpośrednich[4]. Ponadto doprowadził do uchwalenia ustaw: o ulgach inwestycyjnych, która zakładała np. zwolnienie w zakresie podatków od nieruchomości, dochodowego, specjalnego od wynagrodzeń z funduszy itd., oraz ustawa o podatku obrotowym reformującą podatek przemysłowy i znosząca świadectwa przemysłowe. Kwiatkowski był twórcą Czteroletniego Planu Inwestycyjnego na lata 1936-1940. Od 1937 roku patronował Centralnemu Okręgowi Przemysłowemu, koncepcji autorstwa braci Kosieradzkich (Władysław Kosieradzki i Paweł Kosieradzki).
Opowiadał się za szybkim uprzemysłowieniem kraju i reformą rolną (zwolennik interwencjonizmu państwowego w dziedzinie cen płodów rolnych, oddłużania rolnictwa i inwestycji publicznych). Doceniał sukcesy radzieckiego planowania gospodarczego, jednocześnie podkreślając skalę prześladowań obywateli radzieckich. Był zwolennikiem równouprawnienia mniejszości narodowych w Polsce. W kręgach sanacyjnych był zwolennikiem dialogu z opozycją. Uważał, że bez porozumienia z silną w kraju opozycją nie można prowadzić aktywnej polityki gospodarczej. Pod pseudonimem umieszczał artykuły w opozycyjnym „Kurierze Warszawskim”. Działaczy opozycji zaprosił do udziału w tworzonym przez niego Obywatelskim Komitecie Pożyczki Obrony Narodowej. Udało mu się organizować spotkania przedstawicieli opozycji z prezydentem Mościckim. Jego starania o porozumienie i amnestię dla skazanych w procesie brzeskim nie przyniosły jednak rezultatów. Politycznie związany z tzw. „Zamkiem”, czyli obozem prezydenta Mościckiego pozostawał w konflikcie zarówno z Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych Edwardem Śmigłym-Rydzem (na tle niechęci do dewaluacji złotego) i z ministrem spraw zagranicznych Józefem Beckiem (na tle stosunku do polityki wobec III Rzeszy, której Kwiatkowski był stanowczym krytykiem).
II wojna światowa i Polska Rzeczpospolita Ludowa
W obliczu klęski wrześniowej wraz z rządem opuścił Polskę 17 września 1939. W latach 1939–1945 internowany w Rumunii. Premier Władysław Sikorski odrzucił jego prośbę o przyjęcie w skład armii polskiej we Francji, motywując to jego osobistą odpowiedzialnością za klęskę 1939 roku jako członka władz przedwrześniowych.
8 lipca 1945 powrócił do kraju i w latach 1945–1948 był Delegatem Rządu dla Spraw Wybrzeża. Krytykowany przez emigrację polityczną i opozycję w kraju. Zaangażował się w odbudowę gospodarki morskiej. W swoim przemówieniu z 1945 roku stwierdził: „Tu nad bałtyckim wybrzeżem ofiarowuje nam historia szanse, jakich nie mieliśmy od prawie pięciu wieków. Musimy więc skupić wszystkie siły i wszystkie uzdolnienia tkwiące w naszym narodzie, by te możliwości wyzyskać w całej pełni”.
W czasie pobytu na Wybrzeżu mieszkał w Sopocie, gdzie włączył się czynnie w działalność ZHP. Został przewodniczącym Zarządu Okręgu ZHP.
W 1948 roku został odsunięty od działalności publicznej i przeniesiony na przymusową emeryturę z administracyjnym zakazem pobytu na Wybrzeżu i w Warszawie. Zamieszkał w Krakowie. Po 1956 roku wrócił do aktywności i zajął się głównie pracą naukową z dziedzin chemii, ekonomii i historii.
Zmarł 22 sierpnia 1974. Został pochowany na krakowskim cmentarzu Rakowickim. Na miejsce spoczynku odprowadził Eugeniusza Kwiatkowskiego ówczesny arcybiskup krakowski Karol Wojtyła.
Twórca gospodarki morskiej
Eugeniusz Kwiatkowski w Gdyni jest traktowany jako jedna z bardziej zasłużonych postaci dla rozwoju miasta. Dzięki niemu budowa gdyńskiego portu, która początkowo prowadzona była dość ospale, w 1926 roku ruszyła w błyskawicznym tempie, a Gdynia stała się dla międzywojennej Polski „oknem na świat”. Poza budową portu przyczynił się do powstania polskiej floty handlowej, uwalniając Polskę od opłacania obcych armatorów. Jednocześnie z jego inicjatywy powstała Dalekomorska Flota Rybacka.
Życie prywatne
Od 1913 r. jego żoną była Leokadia Glazer (1890–1977), bratanica biskupa Jakuba Glazera. Miał z nią czworo dzieci: syna zmarłego w niemowlęcym wieku, Jana (1914–1939, postrzelonego przez pomyłkę przez współtowarzyszy z wojska), Annę (1918–2007) i Ewę (1925–2018).
Odznaczony polskimi Orderami: Odrodzenia Polski (Wielką Wstęgą w 1931, Krzyżem Komandorskim w 1946, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą w 1972), Medalem Niepodległości (1932), pośmiertnie Orderem Orła Białego (1996), a także Odznaką honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”, a także licznymi najważniejszymi orderami Francji, Rumunii, Jugosławii, Łotwy, Szwecji, Norwegii, Czechosłowacji, Danii, Grecji, Belgii i Węgier.
Jego wizerunek znajduje się na 38. stronie polskich paszportów wydawanych od 5 listopada 2018 roku.
W 1995 r. Senat Uniwersytetu Ekonomicznego (dawnej Akademii Ekonomicznej) w Krakowie ustanowił Nagrodę im. Eugeniusza Kwiatkowskiego.
Zespół Szkół Nr 2 w Nowej Dębie ma wybitnego patrona, zasłużonego dla naszego regionu i całej Polski. Dla Nowej Dęby pozostanie twórcą fabryki amunicji (czyli dzisiejszego Dezametu) i powstania naszego miasta.
źródło: Wikipedia
